Her Şeyin Başladığı Yer
Osmanlı Türkçesi tabiri Kur’an Harfleri manasını mündemiçtir. Nihayet harfler, Kur’an’ın harfleridir. Bu itibarla 1 Kasım 1928’de yaşanan hadiseyi bu yönüyle de okumak gerekiyor. Fakat ben burada sadece birkaç iktibas yapmakla yetineceğim; kendimden bir şey katmadan… Değerlendirmesini siz yaparsınız!
Wittegenstain: “Bireyin, toplumun her şeyidir. İnsanın hafızası, muhayyilesi, düşünebilmesi, soyutlama yeteneği büyük ölçüde bildiği kelime sayısı ve kullandığı dille ilgilidir.”
“Kral olsan ne yapardın?” Konfüçyüs: “Dili düzeltirdim. Çünkü dil bozulursa kültür bozulur, kültür bozulursa ahlak ve aile bozulur, ahlak bozulursa hukuk ve siyaset bozulur, hukuk ve siyaset bozulursa devlet çöker ve yıkılır.”
Seval Nişanyan. Yanlış Cumhuriyet kitabından: “Alfabe devriminde asıl gaye, Batı kültürünü benimsemekten çok, İslam kültürünün entelektüel köklerini kurutmaktır. Amaç Türklerin Shakespeare’i ya da Paris gazetelerini daha kolay okuması değildir: Kuran’ı ve Osmanlı kaynaklarını okumalarını önlemektir.”
“İngiltere’nin savunmasının teminatı olan donanması mı İngiliz milletini daha iyi korur, yoksa Shakespeare mi?” Churchill: “Elbette Shakespeare! Donanma bir Shakespeare yetiştiremez ama Shakespeare'in yetiştirdiği insanlar bugünkü donanmamızın yüz mislini yapabilir.”
İsviçre, Tribune de Geneve – 11.10.1929: “Türkler gibi Asya steplerinden gelip Avrupa’nın ortasına yerleşmiş olan Macarlar, vaktiyle, Latin alfabesini almak zorunda kalmışlardı. Bu alfabe onları Hristiyanlığa ve uygarlığa götürmüştü. Şimdi Türkler Avrupa kılığını ve yazsını almakla işe başlamışlardı. Acaba daha ileriye gidip Hristiyanlığa doğru da kayacaklar mıydı? Şimdilik böyle bir belirti yoktu. Yalnız, İslam dininin artık Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi dini olmaktan çıktığı ve Türklerin gittikçe dinden uzaklaştıkları bir gerçekti.”
İlter Turan: “Harf devriminin tek amacı ve hatta en önemli amacı, okuma yazmanın yaygınlaşmasını kolaylaştırmak değildir... Devrimin temel gayelerinden biri, yeni nesillere geçmişin kapılarını kapamak, Arap-İslâm dünyasıyla bağları koparmak ve dinin toplum üzerindeki etkisini zayıflatmaktı.”
Prof. Dr. Lütfü Özşahin: “Dilin ölümü topyekûn bir milletin uygarlığının ve kültürünün yok olması anlamına geldiği için o uygarlık ve kültürü temsil eden milletin de ebediyete kadar tarih sahnesinden yok olması ile eş anlamlıdır.”
İngiltere, The Economist – 10.12.1933: “En ihtilalci değişiklik belki Arap alfabesinin yerine Latin alfabesinin alınması olmuştur. Bu değişiklik, tüm İslam kültür mirasını Türk’ün kafasından silmiştir.”
هر شيئڭ باشلادىغي ير
عثمانلي تركجه سي تعبيري قرآن حرفلري معناسني مندمجدر. نهايت حرفلر، قرآنڭ حرفلريدر. بو اعتبارله ١ قاسم ١٩٢٨’ده ياشانان حادثه يي بو يوڭيله ده اوقومق كركييور. فقط بن بوراده ساده جه برقاچ اقتباس ياپمقله يتينه جگم؛ كنديمدن بر شي قاتمهدن… دگرلنديرمه سني سز ياپارسڭز!
ويتكنستاین: ”دیل بريڭ، طوپلومڭ هر شيئيدر. انسانڭ حافظه سي، مخيّله سي، دوشونه بيلمه سي، صويوتلامه يته نگي بيوك أولچوده بيلديگي كلمه صاييسي و قوللانديغي ديلله ايلگيليدر.“
”قرال اولسه ڭ نه ياپاردڭ؟“ قونفيچيوس: ”ديلي دوزلتيردم. چونكه ديل بوزولورسه كولتور بوزولور، كولتور بوزولورسه اخلاق و عائله بوزولور، اخلاق بوزولورسه حقوق و سياست بوزولور، حقوق و سياست بوزولورسه دولت چوكر و ييقيلير.“
سَوال نشانيان. ياڭليش جمهوريت كتابندن: ”آلفابه دوريمنده اصل غايه ، باتي كولتوريني بنمسه مكدن چوق، اسلام كولتورينڭ انته لكتوئل كوكلريني قوروتمقدر. آماچ تركلرڭ شكسپیري يا ده پاريس غزته لريني داها قولاي اوقومسي دگلدر: قرآني و عثمانلي قايناقلريني اوقومه لرينى أوڭله مكدر.“
”انگلتره نڭ صاوونمه سنڭ تأميناتي اولان طونانمسيمي انگليز ملّتنى داها ايي قورور، يوقسه شكسپیرمي؟“ چورچيل: ”البته شكسپیر! طونانمه بر شكسپیر يتيشديره مز اما شكسپیرڭ يتيشديرديگي انسانلر بوگونكي طونانمه مزڭ يوز مثلنى ياپابيلير.“
ايسويچره ، تیربون ده جنوه – ١١.١٠.١٩٢٩: ”تركلر كبي آسيه ستبلرندن كلوب آوروپه نڭ اورته سنه يرلشمش اولان مجارلر، وقتيله ، لاتين آلفابه سني آلمق زورنده قالمشلردي. بو آلفابه اونلري خرستيانلغه و اويغارلغه كوتورمشدي. شيمدي تركلر آوروپه قيليغنى و يازیسني آلمقله ايشه باشلامشلردى. عجبا داها ايلری يه كيدوب خرستيانلغه طوغري ده قاياجقلرميدي؟ شيمديلك بويله بر بليرتي يوقدي. يالڭز، اسلام ديننڭ آرتيق تركيه جمهوريتنڭ رسمي ديني اولمقدن چيقديغي و تركلرڭ كيتدكجه ديندن اوزاقلاشدقلري بر كرچكدي.“
ايلتر توران: ”حرف دوريمنڭ تك آماجي و حتّی اڭ أونملي آماجي، اوقومه يازمه نڭ يايغينلاشمه سنى قولايلاشديرمق دگلدر... دوريمڭ تمل غايه لرندن بري، يڭي نسللره كچمشڭ قاپيلرينى قپامق، عرب اسلام دنياسيله باغلري قوپارمق و دينڭ طوپلوم أوزرنده كي اتكيسني ضعيفلاتمقدي.“
پروف. در. لطفي أوز شاهين: ”ديلڭ ئولومي طوپ يكون بر ملّتڭ اويغارلغنڭ و كولتورينڭ يوق اولمسي آڭلامنه كلديگي ايچون او اويغارلق و كولتوري تمثيل ايدن ملّتڭ ده ابديته قدر تاريخ صحنه سندن يوق اولمسي ايله اش آڭلامليدر.“
انكلتره ، طِ أقونوميست – ١٠.١٢.١٩٣٣: ”اڭ اختلالجي دگيشيكلك بلكه عرب آلفابه سنڭ يرينه لاتين آلفابه سنڭ آلينمسي اولمشدر. بو دگيشيكلك، توم اسلام كولتور ميراثنى تركڭ قفاسندن سیلمشدر.“
Dergimize abone olun, her ay kapınıza gelsin. Abone olmak için lütfen tıklayınız.
Dergimizin web sitesini ziyaret ederek okuma çalışmaları yapabilir, dergimiz hakkında ayrıntılı malumata sahip olabilirsiniz. Ziyaret etmek için lütfen tıklayınız.